سبک رومیزی در بازی های ویدیویی
سال ها قبل از این که چیزی به نام گیم یا بازی ویدیویی وجود داشته باشد، بازی های رومیزی یا بردگیم ها وجود داشتند و به طور گسترده مورد توجه عموم بودند. با پیشرفت تکنولوژی و ظهور بازی های ویدیویی بر خلاف آن چه انتظار می رفت استقبال از بردگیم ها کم نشد، بلکه بیشتر هم شد، تا آن جا که بردگیم ها راه خود را حتی در بازی های ویدیویی پیدا کردند و حالا علاوه بر وجود بازی ها به صورت فیزیکی، شاهد توسعه بردگیم ها به صورت دیجیتال هم هستیم. در این مقاله سعی داریم به معرفی و بررسی این سبک از بازی های ویدیویی بپردازیم.
بردگیم در بازی های دیجیتال
بردگیم های دیجیتال به بازی هایی گفته می شود که به نوعی شبیه ساز بازی های رومیزی فیزیکی و یا با الگو برداری از آنها ساخته شده باشند. حالا ببنیم که خود بازیهای رومیزی چه هستند؟ بازی رومیزی یک اصطلاح کلی است که به بازی هایی گفته می شود که معمولا بر روی یک سطح صاف بازی می شوند و شامل انواعی از بازی ها از جمله بردگیم ها، بازیهای کارتی، بازیهای تاسی، بازیهای قلم و کاغذی و انواع دیگری می شود که البته به مجموعه این ها گاهی همان عنوان بردگیم داده می شود. با بررسی بازی های رومیزی دیجیتال به دو دسته کلی بر می خوریم: اول، بازی هایی که سعی شده تا حد امکان به نسخه فیزیکی و واقعی خود شبیه باشند و دوم، بازی های جدیدی که در طراحی از سبک بازی های رومیزی پیروی کرده باشند و اجزائی مثل تاس، مهره، کارت و صفحه بازی داشته باشند ولی الزاما نسخه فیزیکی با ویژگی های مشابه را ندارند. در این مقاله هر دو دسته را مورد مطالعه قرار می دهیم. اما بیایید قبل از آن نگاهی گذرا به تاریخچه بردگیم ها داشته باشیم.
نگاهی بر تاریخچه بردگیم ها
بردگیم ها از دوران باستان همراه بشر بوده اند و از آن جایی که بازی یکی از نیازهای بشر است، جالب است بدانید باستان شناسان در مناطق مختلفی از دنیا از جمله خاور میانه، یونان و مصر اجزا بازی مثل تاس ها را پیدا کرده اند که حدود سه تا پنج هزار سال قدمت داشته اند. در میان این بازی ها می توان به senet و بازی mehen که در مصر یافت شده، و بازی سلطنتی اور (The royal game of Ur) اشاره کرد که اولین بار در عراق امروزی کشف شده است. بازی تابولا یا تخته نرد رومی از دیگر بازی هایی است که قدمت تاریخی دارد و جد تخته نرد یا Backgommon امروزی به شما می آید در آسیای شرقی پیش از میلاد بازی معروف GO را می توان مثال زد که هنوز هم طرفداران زیادی دارد. مثال های دیگر بازی های باستانی شطرنج، مار و پله و مانکالا هستند.
در اوایل قرن بیستم بازی ای به نام The Landlord’s game ساخته شد که چند سال بعد بازی معروف Monopoly از آن اقتباس شد. مونوپولی به موفقیت بی سابقه و عظیمی دست یافت. از سال ۱۹۷۸ در آلمان جایزه ای به نام بازی سال Spiel des Jahres بنیان گذاری شد و از آن به بعد بازی ها با پیشرفت نسبی مواجه شدند تا این که بالاخره در سال ۱۹۹۵ غول بعدی دنیای بردگیم ها از راه رسید. این بازی چیزی نبود جز Catan. این بازی که بنیان گذار سبک اروپایی یا Euro games بود، توانست بیش از ۲۴ میلیون نسخه بفروشد و به بیش از ۳۰ زبان ترجمه شود.
در بازی کاتان بازیکن ها به در جزیره ای خیالی به نام کاتان هستند و هرکدام باید کولونی خود را با ساختن خانه ها و راه ها و جمع آوری منابع گسترش دهند. صفحه بازی از تایل(کاشی) های شش وجهی تشکیل شده که هر کدام تولید کننده یک منبع هستند(گندم، سنگ و …). بازیکن ها در نوبت خود تاس می اندازند تا ببینند زمینی که آن ها در اختیار دارند منبعی تولید می کند یا نه و با استفاده از آن منابع می توانند خانه ها و راه ها را بسازند. بازیکن ها می توانند برای بدست آوردن منابع مورد نظر با یکدیگر تجارت و معامله نیز انجام دهند.
از بعد از کاتان تا به امروز ،بازی های رومیزی به طور مستمر در حال پیشرفت هم از نظر مفهومی و تکنیکی و هم از نظر مالی و استقبال عمومی هستند. از بازی های رومیزی که در سال های اخیر به موفقیت های چشمگیری رسیدند Ticket to ride، Dominion و Carcassone را می توان نام برد.
ورود بردگیم ها به دنیای دیجیتال
حال به این موضوع می رسیم که بازی های رومیزی از کی دیجیتال شدند. تاریخچه بردگیم های دیجیتال با تاریخچه بازی های ویدیویی پیوند خورده است. بیراه نیست که بگوییم اولین بازی های دیجیتالی بردگیم بودند. جستجو برای اولین بردگیم های دیجیتال ما را به نتایج جالبی میرساند. در سال ۱۹۵۰ یک نمونه از بازی tic-tac-to با عنوان Bertie the Brainتوسط جوزف کیتس ساخته شد. در سال ۱۹۵۱ بازی قدیمی nim روی کامپیوتری به نام NIMROD ساخته و اجرا شد. در نهایت در سال ۱۹۵۲ بازی checkers روی کامپیوتر IBM 701 اجرا شد. این تاریخ ها وقتی جالب می شوند که بدانید بازی space war! که در بسیاری منابع به عنوان اولین بازی ویدیویی معرفی می شود در سال ۱۹۶۲ ساخته شده! پس می توان نتیجه گرفت بردگیم های دیجیتال از خود بازی های ویدیویی قدیمی ترند!
با گسترش بازی های ویدیویی و کنسول ها، بردگیم های دیجیتال هم گسترش یافتند. انتشار بازی های رومیزی دیجیتال روی کنسول ها و کامپیوتر آنقدر رایج و مرسوم بوده و هست که جستجوی اولین بردگیم دیجیتال روی کنسول های مختلف به نظر غیرضروری می آید. به راحتی نمونه های مختلف بازی هایی مثل checkers، شطرنج، Monopoly و … را در کنسول های چون آتاری ۱۶۰۰ ، سگا جنسیس و پلی استیشن ۱ را می توانید پیدا کنید.
دسته بندی بازی های رومیزی
بازی های رومیزی را می توان بر اساس معیارهای مختلفی دسته بندی کرد. می توان آن ها را با توجه به تم به کار رفته در بازی، مکانیزم های استفاده شده در آن، گرایش به مکانیکی بودن یا تماتیک بودن و یا اجزا به کار رفته در آن ها و حتی ترکیبی از همه این ها دسته بندی کرد. در یک دسته بندی کلی بازی ها رومیزی را به دو دسته اروپایی (Euro games) و آمریکایی (Ameritrash) تقسیم می کنند که البته تقسیم بندی جامعی نیست. بازی های اروپایی بیشتر روی قوانین بازی و استراتژی تاکید دارند، در حالی که بازی های آمریکایی روی تم تاکید بیشتری دارند. در این جا سعی می کنیم یک دسته بندی از بازی های رومیزی داشته باشیم که تا حدی انواع بازی های رومیزی را پوشش دهد.
Roll and move یا تاس بریز و حرکت کن :
همان طور که از اسمش پیداست شامل تاس انداختن و حرکت روی صفحه بازی است. از نمونه های موفق این دسته، بازی کلاسیک مونوپولی و بازی Camel Up را می توان نام برد.
Worker placement یا گذاشتن کارگر :
نام یک مکانیزم بازی است که در آن بازیکن با به کار گرفتن آدمک ها و گذاشتن آن ها روی بخش های مختلف صفحه بازی باید به جمع آوری منابع مختلف بپردازد و از آن ها برای دفاع، توسعه، ساخت و ساز و … استفاده کند. بازی های این دسته معمولا زمان طولانی دارند و نسبتا پیچیده هستند و نیاز به استراتژی و برنامه ریزی زیادی دارند.Agricola و Lords of waterdeep از موفقترین بازی های این دسته هستند.
Cooperative یا همکاری
: در این بازی ها همه بازیکن ها به صورت یک تیم برای رسیدن یک هدف مشترک تلاش می کنند. همه بازیکن ها با هم می برند یا می بازند. کار تیمی در این بازی ها مهمترین مسئله است. معروف ترین بازی این دسته این روزها Pandemic است که در ان بازیکن ها با کمک هم باید از شیوع بیماری های همه گیر در جهان جلوگیری کنند. Hanabi از نمونه های موفق دیگر است.
Deck building یا دک بیلدینگ :
در این بازی ها، بازیکن یک دست ابتدایی از کارت ها دارد که باید با استفاده از آن ها( به عنوان منبع ) کارت های بیشتر و بهتری بدست بیاورد و دست خود را ارتقا بدهد یا به اصطلاح یک دک خوب و کارامد بسازد. این نوع بازی ها حس خوبی از پیشرفت به بازیکن می دهند. اولین و موفق ترین بازی deck building بازی Dominion است. mage night و Roll for the galaxy نمونه های موفق دیگری هستند.
Area Control یا کنترل منطقه :
در این نوع از بازی ها هر بازیکن باید تلاش کند تا منطقه ای به دست بیاورد و آن را حفظ کند. از این دسته می توان Carcassone ، Blood rage و Scythe را مثال زد.
Secret Identity یا هویت مخفی :
هویت هیچ کس مشخص نیست. هر کدام از بازیکن ها می تواند دوست یا دشمن باشد. در واقع در این بازی ها معولا دو تیم در مقابل هم قرار میگیرند که دو هدف متضاد دارند و هویتشان برای یکدیگر مشخص نیست. فریب دادن یک از وظایف بازیکنان است. اگر تا به حال بازی مافیا را بازی کرده باشید دقیقا می دانید که چه نوع بازی هایی هستند. این بازی ها را می توان معمولا با تعداد بالای بازیکن بازی کرد. secret hitler و one Night werewolf از معروفترین بازی های این دسته هستند. بازی دیوان یکی از بازی های داخلی از این دسته است.
Legacy :
این نوع از بازی ها ویژگی های خاصی دارند. در این دسته، بازیکن ها مجبورند برای پیشرفت بازی تغییرات دائمی در آن ایجاد کنند. مثلا بعضی از کارت ها را پاره کنند و برای همیشه از بازی خارج کنند، پاکتی یک بار برای همیشه باز کنند، چیزی روی برد بازی بنویسند. این نوع بازی ها می توانند داستان های طولانی و ادامه دار داشته باشند. ممکن است یکی از کاراکترهای بازی بمیرد و از داستان حذف شود. نمونه های موفق شامل Risk legacy، Pandemic legacy و Gloomhaven
Party Games :
این دسته با دسته های دیگر همپوشانی دارد. ویژگی این دسته سادگی و دسترسی ساده و مفرح بودن است. برای آشنا کردن بازیکن های جدید با بازی های رومیزی مناسب هستند و معمولا با تعداد بالای بازیکن قابل بازی اند. نمونه های موفق شامل Coup، dixit و بازی ایرانی پی شوم است.
Puzzle:
بازیهایی که تمرکز اصلی آن ها روی حل معما است و به طور معمول داستان و تم مهمی ندارند. بازی های Patchwork ، Santorini و Azul از این دسته اند.
Combat یا مبارزه ای :
بازیکن ها به صورت رودررو در مقابل یکدیگر قرار می گیرند و هدف معمولا نابود کردن بازیکن ای دیگر است. مقابله دراین دسته بر خلاف بسیاری از بازی های دیگر به شدت مستقیم و رودررو است. میتوان به بازی های شطرنج، coup و king of Tokyo اشاره کرد.
عناصر بازی های رومیزی
عناصر و فاکتورهای بازی های رومیزی تفاوت چندانی با دیگر بازی ها ندارند. از مهمترین فاکتورها متعادل بودن بازی یا balance، میزان استفاده استراتژی و شانس، تم بازی، تعداد بازیکنان و نوع تعامل آن ها با یکدیگر، منابع درون بازی یا resources، مکانیک های به کار رفته در بازی و اجزا یا کامپوننت های استفاده شده در بازی از جمله کارت، تاس ، مهره ها و .. است.
در حال حاضر بسیاری از بهترین بردگیم ها به صورت دیجیتالی هم موجود و از طریق بسترهای مختلف از جمله steam قابل دسترس هستند. سازندگان بازی های رومیزی حتی از قافله تکنولوژی بازی ها عقب نیفتاده اند و پا به عرصه واقعیت مجازی (VR) هم گذاشته اند.
بردگیم های دیجیتال نسبت به دیگر بازی های ویدیویی مزایایی دارند از جمله حس رقابت آن هم از نوع نوستالژیک آن و نزدیک بودن به واقعیت. به عبارت دیگر لذت جمع شدن دور یک میز بازی و رقابت با حدود ۳، ۴ تا بازیکن و بازی با اجزائی مثل کارت ها و تاس ها و تایل(کاشی) ها . این حسی است که در بازی های ویدیویی امروزی کمتر پیدا می شود.
معرفی چند بازی رومیزی
در ادامه به معرفی کوتاه چند بردگیم دیجیتال می پردازیم:
Catan universe: بازسازی سه بعدی بازی معروف Catan. هدف در این بازی رقابت با بازیکنان دیگر در جمع آوری منابع، راهسازی و توسعه ساختمان ها است. در این بازی از تایل های ۶ وجهی استفاده می شود و شروع هر بازی به خاطر ساختار صفحه تکه تکه یا modular board متفاوت خواهد بود. به عبارتی در هر بازی صفحه بازی چینش متفاوتی دارد. نسخه دیجیتال که از استیم قابل دریافت است free to play است. علاوه بر نسخه پایه که به طور رایگان قابل بازی است، افزونه ها و نسخه های جدیدتر بازی هم در آن گنجانده شده است. این بازی از واقعیت مجازی هم پشتیبانی می کند.
Ticket to ride: نسخه دیجیتال بازی محبوب و معروفی که در سال ۲۰۰۴ منتشر شد. هدف در این بازی ایجاد ایجاد شبکه های راه آهن و سفر در بین شهر های مختلف است. این بازی شامل DLC های مختلفی میشود که معادل افزونه های واقعی این بردگیم هستند. این بازی بر روی پلتفرم های مختلف از جمله اندروید، اپل استور، استیم و وب قابل دسترسی است. سادگی و جذابیت این بازی می تواند بازیکن ها را در هر سنی جذب خود کند.
Armello : از آن بازیهایی است که از مزایا و جذابیت های بازی های نقش آفرینی و رومیزی استفاده کرده و آن را با دنیای پیشرفته بازی های ویدیویی ادغام کرده است. فضای این بازی فانتزی و یادآور قصه های پریان است و از المان های نقش آفرینی و ماجراجویی بهره می برد. این بازی در سال ۲۰۱۵ منتظر شده است.