مدت ها است که سازندگان بازی های ویدیویی سعی کرده اند که بازی هایی قدرتمند و جذاب را برای طرفداران خود تدارک ببینید. بازی هایی که سرگذشت قهرمانان و ماجراجویی های هیجان انگیز آنها را روایت می کنند. ولی تا بحال به این موضوع فکر کرده اید که ماجرا به چه معناست؟ یا اینکه به چه بازی های ماجرایی می گویند؟ پس اگر دنبال جواب سوال خود هستید تا انتها همراه آل گیم باشید.
ماجرا چیست؟
ماجرا یا به انگلیسی (Adventure) معمولا به معنای سرگذشت، اتفاق یا قصه است. به عبارتی دیگر، ماجرا به سرگذشت غیر معمول و هیجان انگیز یک شخص که به طور عمده با خطر، تجربه، فعالیت، گذشت و گذار و کشف مکان های ناشناخته همراه است، گفته می شود.
اما معنای ماجرا و ماجراجویی و هرآنچه که در دانشنامه ها تعریف می شود، با تعریف ماجرا در بازی های ویدیویی کمی متفاوت خواهد بود.
تعریف سبک ماجرایی در بازی های ویدیویی
بازی های ماجرایی بازی هایی هستند که گیمر را در نقش شخصیت اصلی یک داستان تعاملی قرار می دهند. از المان های مهم این سبک می توان به: گشت و گذار، جستجو، کشف محیط های بازی، تعامل با شخصیت ها و اشیاء درون بازی، حل مشکلات داستانی و در مواردی حل معما درچهارچوب روایت داستان و همینطور شیوه های مختلف روایت داستانی اشاره کرد.
ساختار گیم پلی در بازی های ماجرایی
۱-داستان و تم های داستانی
بازی های ماجرایی معمولا در مد تک نفره ساخته می شوند و گیمرها اغلب با گیم پلی ای داستان محور و تعاملی روبرو هستند. این بازی ها ماجراجویی های یک شخصیت، که معمولا خیالی است و در دنیایی فانتزی اتفاق می افتد را روایت می کنند.
اما از آنجایی که در بازی های این سبک تعامل گیمرها با گیم پلی در حداقل واکنش ها قرار دارد، برای جلوگیری از تکراری نشدن و خسته کننده نشدن این بازی ها، مهمترین المان آنها داستان و انتخاب تم های مختلف داستانی و شیوه های تعامل با آن داستان در نظر گرفته می شوند.
شخصیت بازی بجای اینکه با پیشرفت در بازی ارتقاع سطح، تجربیات و تجهیزات بیشتری را کسب کند و مدام درحال درگیری های فیزیکی باشد، با استفاده از ارتباط کلامی یا احساسی با دیگر کاراکترهای درون بازی و استفاده از المان های جستجو در جهت خط اصلی داستان و حل مشکلات و معماهای داستانی در جهت اتمام ماجراجویی خود قدم برمی دارد.
۲-دیالوگ
ارتباط با کارکترهای درون بازی با استفاده از سیستم های مختلف دیالوگ صورت می پذیرد. ایده طراحی ارتباط با دیگر کارکترهای درون بازی یا (NPC (Non-Player Characters در بازی های ویدیویی ریشه در سال ۱۹۶۶ دارد. طرحی به نام ELIZA ساخته ی Joseph Weizenbaum که یک سیستم دیالوگ محور و تعاملی برای درمان های پزشکی محسوب می شد. بعد از آن از این ایده در بازی های ویدیویی الگو برداری هایی شد. بازی هایی مثل Baldur’s Gate و Fallout که جزو بهترین نمونه های اولیه استفاده کننده از سیستم دیالوگ محسوب می شوند.
- تعاملات غیره شاخه ای
- تعاملات شاخه ای
- تعاملات مبتی بر هاب و اسپوکس
- تعاملات مبتنی بر تجزیه تحلیل
- تعاملات سیستماتیک
- تعاملات مبتنی بر زمان
اما توجه داشته باشید که سیستم های دیالوگ با شیوه نمایش آنها متفاوت هستند. نحوه نمایش دیالوگ ها معمولا بصورت یک کادر با چند انتخاب پیش رو یا کادری صرفا برای نمایش دیالوگ ها طراحی می شوند.
۳- گشت و گذار، جستجو، کشف محیط
در بازی های ماجرایی وجود محیط های متنوع در بازی بسیار ضروری است. بازی سازها در بازی های ماجرایی به جای اینکه تمرکز و وقت خود را بر روی ساخت یک محیط با جزییات کم و طراحی دشمنان مختلف صرف کنند، بر روی ساخت محیط هایی متناسب با تم و داستان بازی و کارکترهایی با شخصیت پردازی قوی متمرکز می شوند.
محیط ها ممکن است کوچک، بزرگ، دارای جزییات کم و یا پر از جزییات، از نظر طراحی باشند. اما مهمترین چیزی که اولویت درنظر گرفته می شود این است که محیط هایی خلق می شوند که احساس کشف شدن را برای گیمرها تا پایان بازی حفظ می کند.
جستجو دیگر المانی است که به آن توجه می شود. در بازی های ماجرایی همیشه چیزهایی برای کشف کردن وجود دارند که برای پیشرفت در بازی باید دنبال آن بگردید و آن هم بدون گشت و گذار در محیط های بازی امکان پذیر نیست. اما شما معمولا بدنبال چه چیز خواهید بود؟
گیمرها در بازی های ماجرایی معمولا بدنبال فهمیدن و اطلاع یافتن از اتفاقات پیش آمده در دنیای بازی هستند و می توانند با صحبت کردن با دیگر کارکترها یا پیدا کردن کتاب ها، دست نوشته ها، صدا، فیلم و هرچیزی که به گیمر سرنخی بدهد، و در داستان پیشروی کنند. یا جستجو برای اشیاء مهم و باارزش درون بازی که باید آنها را در کوله پشتی خود جمع آوری کنید و به موقع آنها را ترکیب و استفاده کنید.
روایت داستان در بازی های ماجرایی
همانطور که می دانید بازی های ویدیویی بر اساس یک مکانیزم و ساختار گیم پلی دسته بندی می شوند. اما موضوعی که در بازی های سبک ماجرایی جلب توجه می کند این است که، بازی های سبک ماجرایی، هم بر مبنای محتوا(موضوع داستان) و هم بر مبنای ساختار گیم پلی قابل دسته بندی هستند.
دلیل این موضوع این است که بازی های ماجرایی تماما بر روی داستان و شیوه ای روایت داستان متمرکز هستند. در این سبک بازی هایی وجود دارند که داستان فقط با متن، عکس یا فیلم روایت می شود و در این موارد تعامل گیمر با گیم پلی به حداقل خود و درحد انتخاب چند گزینه یا چند کلیک برای پیشبرد داستان محدود می شود.
پس موضوع دیگری که در ساختار بازی های ماجرایی اهمیت بسیار بالایی دارد، داستان و شیوه های روایت داستان خواهد بود.
انواع ساختارهای روایی و تعامل در بازی های ماجرایی
روایت های مبتنی بر متن
بازی های ماجرایی مبتنی بر متن (Text Based Narrative) یکی از قدیمی ترین شیوه های روایت در بین بازی های ماجرایی شناخته می شود. گیمر با استفاده از متن با این بازی ها ارتباط برقرار خواهد کرد و روایت و خروجی بازی به طور کامل بر اساس متن نمایش داده می شود.
در نمونه های اولیه این بازی ها، ورودی معمولا کلمات ساده ای مثل: “باز کردن یک در” ، “گرفتن کلید” یا “رفتن به جهات مختلف” بود که باید توسط گیمر تایپ می شد. بازی Colossal Cave Adventure در سال ۱۹۷۶ و Zorg در سال ۱۹۷۷ جزو اولین بازی های ماجرایی شناخته شده مبتنی بر متن بودند.
روایت مبتنی بر فیلم
بازی هایی وجود دارند که با شیوه های پیچیده تری ساخته می شوند که به روایت های مبتنی بر فیلم (Film Based Narrative) معروف هستند. در این شیوه داستان بر اساس فیلم های از پیش ساخته شده و یا موشن کپچر های از پیش رنده شده از مدل های واقعی که درون بازی قرار می گیرند کارگردانی، ساخته و روایت می شود.
تعامل گیمر با گیم پلی در این بازی ها در حداقل خود قرار دارد و دارای گیم پلی بسیار محدود و حتی ممکن است فاقد گیم پلی باشند. گیمر تنها می تواند در مواقعی با انتخاب گزینه های نمایش داده شده در زمان های از پیش تعیین شده بطور دلخواه روند داستان را مشخص کند.
روایت های ترکیبی
در اوایل سال ۱۹۸۰ سازندگان برای ایجاد تعاملی بهتر میان گیمرها و بازی های ماجرایی، سیستم روایت مبتنی بر گرافیک (Graphic Based Narrative) را به تصویر کشیدند. اما همچنان برای کنترل بازی و اجرای دستورات از سیستم مبتنی بر متن استفاده می شد. در نمونه های اولیه ی این شیوه روایت، تم و محیط های داستان بوسیله ی رابط های گرافیکی ساده به نمایش در می آمدند. بازی Mystery House اولین نمونه ساخته شده در بازی های ماجرایی مبتنی بر گرافیک توسط Sierra در سال ۱۹۸۰ است.
اما در سال های بعد و با پیشرفت سخت افزارها و شیوه های نوین نمایش در رابط های گرافیکی و برای ایجاد تعامل بهتر میان گیمر ها و داستان و جذابیت بیشتر، بازی ها رو به روایت های ترکیبی (Hybrid Narrative) آوردند و امروزه بیشتر بازی های ماجرایی از سه ترکیب (متن، گرافیک و فیلم) برای روایت داستان های خود بهره می برند. فرم های نمایش روایت ترکیبی می تواند: عکس های ثابت یا متحرک، مدل های ۳D، مدل های ۲D، فیلم یا انیمیشن، موشن کپچرها و غیره… باشند.
پس ما تمام بازی هایی که از چند ساختار روایت داستان در خود استفاده می کنند، بازی هایی با ساختار روایت ترکیبی خواهیم گفت.
تاریخچه بازی های ماجرایی
شاید بسیاری از مردم هنوز به بازی های ماجرایی علاقه داشته باشند. دوره ای که بازی های ماجرایی یکه تاز دنیای بازی های ویدیویی بودند. اما در اواخر دهه ۱۹۸۰ همه چیز درحال تغییر بود زمانیکه بازی های اکشن با ساختارهای سریع و نفس گیر و دنیاهای بی پایان بازی های نقش آفرینی کی پس از دیگری پا به عرصه رقابت می گذاشتند، بازی هایی که ما را به جاده ای جدید و به دنیایی جدید راهنمایی می کردند. در این بین کم کم بازی های ماجرایی به دست فراموشی سپرده می شدند،
اما در سال های اخیر شاهد احیای قابل توجه این سبک با معرفی بازی های جدید در قالب سبک های مختلف بودیم که باز نشان می داد که سبک ماجرایی هنوز به مرگ خود نزدیک نشده و راه درازی را در پیش دارد.
برای آشنایی بیشتر چند عنوان ماجرایی، در بازه های مختلف زمانی، که تاثیر گذار بر این سبک بوده اند را معرفی خواهیم کرد.
۱-Colossal Cave Adventure
بازی Colossal Cave Adventure را می توان اولین بازی ماجرایی ویدیویی و بر مبنای روایت متنی دانست که در سال ۱۹۷۶ توسط Will Crowther برنامه نویسی و ساخته شد. Crowther یک غار نورد حرفه ای و با تجربه بود و می خواست یک بازی ماجرایی بر اساس تجربیات غار گردی خود برای فرزندانش ایجاد کند.
اما نسخه اصلی مربوط به سال ۱۹۷۰ می شود و بازی ای صرفا برای جستجو در غار بود. در سال های بعد یک برنامه نویس به نام Don Woods این بازی را کشف و توسعه داد و بسیاری از المان های فانتزی را برای جذابیت بیشتر به آن اضافه کرد.
در این بازی هیچ گرافیکی وجود نداشت و فقط در قالب متن ارائه شده بود. گیمر با وارد کردن دستورات ساده (دو کلمه ای) و خواندن متن های توصیف شده، در دالان های غار حرکت می کرد. این بازی به طور کامل بر روی تخیل گیمر تکیه داشت و باید تمام آن را در ذهن خود تصور می کردید. کار گیمر این بود که در غار جستجو کند، دشمنان را از سر راه بردارد و گنج ها را کشف کند.
۲-Zork I: The Great Underground Empire
Zork 1 اولین بازی از سه گانه محبوب Zork بود که توسط Infocom در سال ۱۹۸۰ ساخته شد. و تاکنون از آن به عنوان یکی از تاثیر گذار ترین بازی ها در سبک ماجرایی یاد می شود.
در این بازی اشیاء، محیط ها، شخصیت ها و اعمال با متن توصیف می شد. و گیمر با تایپ دستورات جهت (ماننده: شمال، جنوب، شرق یا غرب) در بین اتاق های بازی حرکت می کرد. دستورات دیگری در بازی وجود داشتند که معمولا برای دستکاری اشیاء متداول در بازی تعبیه شده بود مثل: (گرفتن، برداشتن، رها کردن، باز کردن یا بستن) و حتی دستوراتی خاص تر برای اشیاء خاص نیز در بازی وجود داشت.
۳- Mystery House
بازی Mystery House یکی از بازی های مهم در تاریخ بازی های ماجرایی است. زیرا اولین بازی ویدیویی مبتنی بر گرافیک بود که در سال ۱۹۸۰ توسط Roberta Williams موسس شرکت On-Line System که امروز به نام Sierra شناخته می شود ساخته شد.
بازی Mystery House در قالب یک بازی شکار گنج شروع می شد اما شخصیت های اصلی به تدریج ناپدید و کشته می شدند و شما باید پی می بردید که چه کسی مجرم است.
۴-Wizard and the Princess
بازی Wizard and the Princess می توان گفت که دوم بازی ساخته شده توسط Roberta Williams بود که بعد از Mystery House در همان سال یعنی ۱۹۸۰ منتشر شد. اما مشخصه ای که در این بازی جلب توجه می کرد استفاده از رنگ های اولیه در گرافیک بازی بود و به عنوان اولین بازی ماجرایی استفاده کننده از رنگ شناخته می شود.
۵-King’s Quest
King’s Quest یکی دیگر از بازی های تاثیر گذار در سبک ماجرایی مبتنی بر گرافیک بود که توسط Sierra On-Line در سال ۱۹۸۳ ساخته شد و با یک سال تاخیر در سال ۱۹۸۴ بر روی کامپیوتر IBM PCjr منتشر شد.
بزرگ ترین جهش King’s Quest نسبت به بازی های مبتنی بر گرافیک قبل از خود معرفی و همگام سازی انیمیشن های گرافیکی در بازی های ماجرایی بود. انیمیشن های مختلفی برای گراهام مثل: نمایش برداشتن اشیاء از روی زمین، باز کردن درها، از آب بیرون آمدن و چشم اندازهای عمیق، همه شبیه سازی شده بودند. گراهام می توانست پشت اشیاء یا جلوی اشیاء را برود راه برود که باعث می شد بتواند از نظرها پنهاد بماند. توجه به این سطح از جزییات در انیمیشن باعث شد که King’s Quest جزو اولین بازی ماجرایی باشد که از انیمیشن های ۳D استفاده می کرد.
این بازی به جای استفاده از اتاق های ثابت و نمای دید ثابت از نظر گیمر و کنترل مبتنی بر متن، از محیط های متفاوت، از نظر طراحی و رنگ (گرافیک ۱۶ رنگی) بهره می برد. محیط ها از دید کارکتر اصلی (گراهام) روایت می شد و به جای استفاده از تایپ دستورات حرکتی می تواستید از فلش های کنترل کیبورد برای حرکت در محیط های طراحی شده که زنجیروار به هم متصل بودند، آزادانه حرکت کنید. اما تعامل با کارکترهای بازی هنوز با متن صورت می گرفت.
۶-Enchanted Scepters
بازی Enchanted Scepters بازی ای در سبک ماجرایی مبتنی بر گرافیک بود که در سال ۱۹۸۴ توسط Silicon Beach Software ساخته شد و از آن بعنوان اولین بازی های ساخته شده برای پلتفرم Apple Macintosh یاد می کنند.
این بازی بر اساس روایت های مبتنی بر متن و گرافیک ساخته شده بود. تمام تصاویر گرافیکی، ثابت و ایستا بودند و هر کدام شامل یک متن و توضیح برای روایت داستان می شدند. گیمر برای تعامل با داستان باید بر اساس متن های نمایش داده شده در قالب عکس یکی را انتخاب می کرد. اما نکته جالب این بود که بجای تایپ کردن برای انتخاب یک تصویر مناسب باید روی آن کلیک می کردید.
اما این بازی از موس برای انتخاب ها استفاده نمی کرد! شما برای انتخاب گزینه ها باید از کلید های جهت کیبورد استفاده می کردید. با این حال تمام بازی های ساخته شده تا به امروز که از ساختار کنترل اشاره و کلیک (point-and-click) استفاده می کنند ریشه در این بازی دارند.
۷-The Secret of Monkey Island
بازی The Secret Of Monkey Island یک بازی ماجرایی مبتنی بر گرافیک بود که در سال ۱۹۹۰ توسط Lucasfilm Games ساخته و منتشر شد. جزیره میمون بازی ای بسیار خوش ساخت بود که در دنیای فانتزی دزدان دریایی اتفاق می افتاد و ماجراجویی های شخصیتی به نام Guybrush Threepwood را روایت می کرد.
ایده این بازی ابتدا توسط Lucasfilm Ron Gilbert در سال ۱۹۸۸ مطرح شده بود و با همکاری Tim Schafer و Dave Grossman توسعه و ساخته شد. ایده گیلبرت از آنجا آغاز شده بود که چرا تمام بازی های ماجرایی منتشر شده تا به آن زمان بیشتر بر المان جستجو و داستان های نسبتا سطحی متمرکز هستند؟
بازی The Secret of Monkey Island اولین بازی ماجرایی بود که در کنار المان های جستجو، بطور گسترده به شخصیت پردازی کارکترهای درون بازی و داستان پرداخته بود. و همینطور اولین بازی ماجرایی بود که از سیستم تعاملات شاخه ای در دیالوگ های خود استفاده می کرد.
۸-Myst
بازی Myst یک بازی در سبک ماجرایی و معمایی بود که توسط برادران Miller به اسم های رابین و رند طراحی و در سال ۱۹۹۳ توسط شرکت Cyan (که بعدها به عنوان Cyan Worlds شناخته شد) توسعه یافت.
Myst اولین بازی ماجرایی مبتنی بر گرافیک بود که بطور کامل از مدل های ۳D از پیش رنده شده در خود استفاده می کرد و هیمنطور اولین بازی ویدیویی بود که بر روی CD-ROM منتشر می شد.
در این بازی شما در نقش یک غریبه قرار می گرفتید و با استفاده از یک کتاب خاص به جزیره Myst منتقل می شدید. در آنجا شما باید معماهای بازی را حل، و به سایر دنیا های دیگر بازی سفر می کردید و با پیدا کردن سرنخ به داستان شخصیت های بازی پی می بردید. Myst از محدود بازی هایی بود که چند پایان بسته به اعمال گیمر در طول بازی را نمایش می داد. و تا سال ها بعد جزو محبوب ترین بازی PC شناخته می شد.
۹-Blade Runner
بازی Blade Runner ساخته شرکت Westwood Studios در سال ۱۹۹۷ را می توان به عنوان اولین بازی ماجرایی مبتنی بر گرافیک ۳D که دارای ساختار همزمان (Real Time) بود معرفی کرد.
در طول بازی، گیمر کاراگاهی به نام Ray McCoy را هدایت می کرد. و درطول بازی باید به دنبال شواهد و ردیابی مظنونان می بود. استفاده از سیستم بازجویی هرچند محدود یکی از نکات جالب این بازی بود و گیمر می توانست با لحن های مختلف به بازجویی از مظنون ها بپردازد. این بازی در یک نمای سوم شخص روایت می شد و از کنترل نقطه و کلیک بهره می برد.
اما ویژگی قابل توجه این بازی این بود که تمام اتفاقات بازی به صورت همزمان و بطور غیر خطی اتفاق می افتاد، به این معنی که در حالی که مک کوی در حال تحقیق بود، شخصیت ها دیگر برنامه های خود را انجام می دادند و همین علت باعث شده بود که این بازی ۱۳ پایان مختلف داشته باشد.
۱۰- Grim Fandango
بازی Grim Fandango یکی دیگر بازی های تحسین شده در بین بازی های ماجرایی مبتنی بر گرافیک است که توسط LucasArt به رهبری Tim Schafer در سال ۱۹۹۸ برای پلتفرم ویندوز منتشر شد.
این بازی از یک گرافیک ۲D برای محیط و طراحی ۳D برای کارکترها استفاده می کرد و مانند دیگر عنوان های ماجرایی باید با صحبت با کاراکتر ها و جمع آوری آیتم ها به داستان پی ببرید.
اما این بازی بیشتر به عنوان یک بازی خلاق در ضمینه طراحی هنری و داستان پردازی خاص شهرت یافته بود.
سخن پایانی
در این بین بازی های زیادی وجود دارند که شاید نامشان برده نشده اما هر کدام از آنها با نوآوری و خلاقیت های سازندگانشان به تکامل بازی های ماجرایی کمک کرده اند. امروزه شاید دیگر از بازی های ماجرایی اصیل خبری نباشد، اما هنوز این سبک با ترکیب با دیگر سبک ها (مثل: اکشن یا نقش آفرینی) خاطره آفرینی می کنند. بازی هایی که داستان و داستان سرایی شان حتی از کتاب ها و فیلم ها قدرتمندتر هستند.
